ปรัชญาของ MARTIN HEIDEGGER
ไฮเดกเกอร์ ๑๘๘๙ – ชาวเยอรมัน รวบรวมเรียบเรียงโดย ดร สมบูรณ์ วัฒนะ
ไฮเดกเกอร์ ต่อต้านแนวคิดที่พยายามจะจัดท่านไว้ในระบบปรัชญาใดปรัชญาหนึ่ง ท่านปฏิเสธว่าท่านไม่ใช่นักปรัชญาอัตถิภาวนิยม แต่ในความเป็นจริงแล้วท่านก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า การวิเคราะห์อัตถิภาวะของมนุษย์ (Human existence) ของท่านนั้น เป็นการริเริ่มขบวนการอัตถิภาวนิยมในช่วงศตวรรษที่ ๒๐ ท่านได้รับอิทธิพลทางความคิดมาจาก ฮุสเซิร์ล (Husserl) เฮเกล (Hegel) ค้านท์ (Kant) และ คีร์เคกอร์ด ( KieKergard) แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า ท่านได้ยืมแนวคิดของท่านเหล่านั้นมาดัดแปลงเป็นปรัชญาของตน ในทางกลับกันก็ยังมีความแตกต่างในหลายด้านระหว่างท่านไฮเดกเกอร์และนักปรัชญาเหล่านั้น ที่น่าสนใจและสำคัญ คือ ไฮเดกเกอร์ยอมรับวิธีการแห่งปรากฏการณ์นิยม (Phenomenology[1] = ปรากฏการณ์วิทยา ซึ่งศึกษาเกี่ยวกับปรากฏการณ์ตามแนวคิดของฮุสเซิร์ล หมายถึง วิธีการทางปรัชญา ซึ่งบรรยายปรากฏการณ์ตามความรู้โดยตรงที่ได้จากปรากฏการนั้น) ของฮุสเซิร์ล แต่ท่าน ไฮเดกเกอร์ก็ได้แปลความหมายในทางที่ว่ามันมีประโยชน์ต่ออัตถิภาวะของมนุษย์ เพราะมนุษย์จะต้องใส่ใจศึกษาปรากฏการณ์แห่งชีวิตที่ดำเนินไปอย่างสลับซับซ้อนตามความเป็นจริงตามที่ปรากฏ ท่านไฮเดกเกอร์มีความสนใจต่อประวัติศาสตร์เหมือนเฮเกล และได้พยายามตลอดเวลาที่จะประสานปัญหาทางปรัชญากับแนวคิดของนักปรัชญาในประวัติศาสตร์ ท่าน
ไฮเดกเกอร์ มีความเห็นว่า ปรัชญาตะวันตกได้เดินผิดเส้นทางครั้งแรกเริ่มตั้งแต่ช่วงเวลาของพลาโต (Plato) ที่ไม่ให้ความสนใจต่ออัตถิภาวะของมนุษย์ โดยที่ท่านพลาโตได้ให้ความสนใจศึกษาเรื่อง Forms ซึ่งเป็นเรื่องนามธรรมที่นำมนุษย์ห่างเหินจากตัวตนมนุษย์ที่แท้จริง
ถึงแม้ว่าท่าน Hidegger จะรับฟังความคิดเห็นของนักปรัชญาต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น Kant หรือใคร ท่านก็ไม่ได้ลำเอียงเข้าข้างนักปรัชญาคนใดเลย แต่ท่าน เห็นว่า ค้านท์ คือนักปรัชญาผู้ที่จะพยายามสร้างอภิปรัชญา (Metaphysics[2]) ในมิติที่ให้ความสำคัญแก่มนุษย์ (Human existence) ท่านคีร์เคกอร์ดต่อต้านเฮเกลอย่างหนักตรงที่ว่า ท่านเฮเกล ให้ความสำคัญแก่ “Concept” มโนทัศน์[3]มากเกินไป และท่าน เองก็ได้ให้ความสำคัญแก่การกระทำของปัจเจกชน ท่านยังได้ตำหนิฮุสเซิร์ล ตรงประเด็นที่ว่า ได้มัวแต่ยุ่งอยู่กับ “essence[4]” สารัตถะ มากเกินไป (essence =ภาวะอันเป็นเนื้อแท้ของสิ่งใดสิ่งหนึ่งซึ่งทำให้สิ่งนั้นเป็นตัวของตัวเอง) ท่านHeidegger เห็นว่า Phenomenology (ปรากฏการณ์วิทยา) ของฮุสเซิร์ล ละเลยอัตถิภาวะของปัจเจกชน โดยได้ให้เหตุผลไว้ว่า การวิเคราะห์หาเหตุผลด้านนามธรรม (concept) มากเกินไป ยังไม่เพียงพอที่จะก่อให้เกิดความรู้เกี่ยวกับสิ่งมีอยู่จริง ๆ และไม่มีอยู่จริง ไฮเดกเกร์อคันค้านท่านฮุสเซิร์ลอีกตรงที่ว่า ท่านฮุสเซิร์ลไม่สนใจ being ( ความเป็นตัวตนจริงๆของสรรพสิ่ง) แต่อุทิศเวลาให้กับ “Essence” เท่านั้น
Hidegger กับความคิดเห็นเกี่ยวกับ Philosophy
คนส่วนมากมองว่า Hidegger ให้ความสำคัญแก่ความรู้ภาคปฏิบัติเหนือกว่าความรู้ภาคทฤษฎี เน้นความสำคัญของการสังเกตการณ์ตามแนววิทยาศาสตร์เหนือความจริงทางคณิตศาสตร์ ให้ความสนใจต่อความคิดของแต่ละบุคคลเหนือแนวคิดที่รวบรวมไว้เป็นระบบปรัชญา สิ่งเหล่าเป็นความเข้าใจที่ค่อนข้างจะคลาดเคลื่อนจากความเป็นจริง แต่ข้อนี้แสดงให้เห็นว่าปรัชญาของท่านได้แพร่หลายและพัฒนาไปมาก
Hidegger ได้ซึมซับรับเอาแนวคิดของนักปรัชญาในอดีตหลายท่าน แต่กระนั้นก็ตามท่านก็เป็นนักปรัชญาที่มีความคิดที่เป็นระบบและมีความเป็นตัวของตัวเองสูงคนหนึ่ง ท่านได้ให้ความสนใจเป็นพิเศษกับปัญหาศีลธรรมที่มีความละเอียดอ่อนมากๆ ท่านสนใจปัญหาศีลธรรมทั้งทางภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติในเวลาเดียวกัน ท่านปฏิเสธวิธีการต่างๆในอดีต และย้ำว่า ความจริงแท้ (Necessary Truth) ของปรัชญา สามารถเข้าถึงได้ไม่ใช่โดยการศึกษาแบบสังเกตการณ์ตามแนววิทยาศาสตร์ ทั้งไม่ใช่โดยการคิดหาเหตุผล และทั้งไม่ใช่วิธีการลดทอนปรากฏการณ์ต่างๆ (Phenomenological Reduction) ไฮเดกเกอร์ยอมรับปรัชญาเชิงวิเคราะห์ (Analytic Philosophy คือปรัชญาที่ถือว่าข้อความใดๆก็ได้ที่ประกอบด้วยความจริงที่พิสูจน์ได้จากควมหมายของคำโดยไม่ต้องรอให้พิสูจน์จากข้อเท็จจริง) ท่านได้แยกตัวเองออกจากปรัชญาที่เก็งความจริงที่กำลังแพร่หลายอยู่ในเยอรมัน ในช่วงศรรษตวรรษที่ 19 ท่านมองว่าปรัชญามีส่วนเกี่ยวข้องอย่างมากกับภาษา (Language) และแนวคิด (Concepts) และยังมีส่วนคล้ายคลึงกับกวีมากทีสุด ปรัชญาศึกษาปัญหาด้านนามธรรมมากที่สุดและเกี่ยวข้องกับปัญหาขั้นพื้นฐานที่ว่า มนุษย์ควรดำเนินชีวิตอย่างไร
ไฮเดกเกอร์ ให้ความสำคัญกับ Being (สิ่ง สภาวะ ความเป็นตัวตน) เป็นอย่างมาก แต่ท่านเห็นว่าการตอบปัญหาเกี่ยวกับ Beingไม่ใช่จะใช้การวิเคราะห์ตอบได้ แต่เราจะต้องจัดระเบียบความคิดให้เหมาะสมต่อการเข้าใจ Being สาเหตุที่ไฮเดกเกอร์มองว่ามนุษย์เราไม่อาจจะตอบปัญหา Being ได้อย่างเต็มที่ เพราะไม่มีแนวคิดที่จะสามารถสร้างคำถามหรือคำตอบอย่างใดอย่างหนึ่งได้ เราไม่มีคำศัพท์ที่จะอธิบาย Being ได้อย่างชัดเจน และทั้งยังไม่มีไวยากรณ์ด้วย ท่านมองว่าปรัชญาต้องหาคำพูดที่สามารถแสดงลักษณะที่แท้จริงที่มีอยู่ก่อนๆที่จะใช้ภาษาอธิบาย
ไฮเต็กเกอร์ กับปรัชญา
- วิจารณ์เรื่องภาษทั่วไป
- ปรัชญาต้องการภาษาแบบเฉพาะของมันเอง และแนวคิด
- ปรัชญาคล้ายกับกวี
- ให้ความสำคัญต่อความรู้ภาคทฤษฎี-ปฏิบัติ
- ปรัชญาศึกษาตำนานธรรมได้ดีที่สุด และมันก็ให้ความสำคัญต่อชีวิตมนุษย์ คือ ว่าควรมีชีวิตอยู่อย่างไร
- เขาต้องการให้ใช้ภาษา และ ไวยากรณ์มาศึกษา Being
- ไม่มีภาษา-ไวยากรณ์ เพาะจะอธิบายปัญหาทางปรัชญา
- ปรัชญาต้องพยายามหาคำที่แสดงถึงลักษณะที่แท้จริงชองสิ่งต่างๆได้ คือ พยายามใช้ภาษาให้เข้าใจภาวะก่อนที่จะถูกภาษาพูดถึง
- ปรัชญาต้องอธิยายสิ่งที่มีอยู่จริงตามธรรมชาติ
- ไฮเด็กเกอร์ต้องการสร้างภาษาใหม่และไวยากรณ์ พิเศษ เพื่ออธิบายความจริงทางปรัชญา (คือสร้างคำเฉพาะ)
- ท่านไม่ยอมรับ การแบ่งทฤษฎี ออกจากการปฏิบัติ
- ต้องการแนวคิด เป็นระบบเพื่อศึกษาสาระของความคิด
- ท่านไม่ได้แยกระหว่าง จริยศาสตร์ และ อภิปรัชญา
- Common sense ไม่อาจเข้าใจ ความจริงทางปรัชญา
- ปรัชญาต้องหาความจริงอยู่หลัง common sense
- ปรัชญาเน้นทฤษฎี และเป็นแสงส่อทางคือให้ความรู้ว่าจะมีชีวิตอย่างไร
- ปรัชญาต้องศึกษา ต้นตอของสิ่งที่ปรากฏที่พูดกันทุกๆด้านให้กระจ่าง
- ความเสียหายเกิดจากการใช้ภาษา ทั่วๆไป
- ปรัชญาต้อง แก้ปัญหาเรื่องภาษา เพื่อจะใช้ภาษาใหม่อธิบายความจริงให้ได้ตามประเด็นที่สุด
- ปรัชญามีภาระคือ ต้องศึกษา ความจริง ที่บริสุทธิ์ ความสภาพที่มันเป็นจริงๆ
- ปรัชญามีแนวทางร่วมกันกับกวี, เพราะกวีพยายามมองสิ่งต่างๆตามจริงไม่มีมายา ต้องการศึกษาธรรมชาติของสรรพสิ่ง ปรัชญาก็เช่นกัน
- ภาษาทุกวันนี้ และภาษาปรัชญาแบบเก่า ไม่สามารถจับประเด็นความจริงปรัชญาได้
- ภาษา-กวีต่างกันคือ ปรัชญาแสวงหาความจริงแท้ โดยอาศัยภาษาส่วนกวีอาจจะไม่เน้นการแสวงหาความจริงเท่าไร แค่มันมีอิสระในการประดิษฐ์ภาษา
- ปรัชญาต้องให้ความสนใจ ต่อ ปัญหาของ Being ให้มาก และก่อนเพื่อน
ปฏิเสธการใช้ตรรกศาสตร์แสวงหาความจริงทางปรัชญา
(Heideger)รุปแบบของการมีอยู่ของ (Dasein)
ไฮเดกเกอร์เห็นว่า Dasein (ปัจจเจกชน หรือ คนแต่ละคน มนุษย์) ก็คือ care (กิเลส ตัณหา อุปาทาน)เพราวะว่ามนุษย์ต้องเกี่ยวข้อง (concern)กับสิ่งอื่นๆอยู่เสมอ มนุษย์นอกจากจะต้องเกี่ยวข้องกับสิ่งต่างๆเช่นเครื่องมือเครื่องใช้ เป็นต้นนอกจากตัวของเขามนุษย์เองยังจะต้องเกี่ยวข้องกับตัวเขาเองด้วย ความเกี่ยวข้องขั้นแรกสุดกับตัวเองของมนุษย์ (Dasein) คือการเกี่ยวข้องในอันที่จะค้นหาว่าตนเองคือใคร (Who am I?) นี้คือการค้นหาซึ่งเอกลักษณ์ของตัวตน(self-identity)
ปัญหาที่สำคัญที่สุดคือการศึกษา Being และ Being ของฉันเองเป็นปัญหารีบด่วนที่ต้องแก้ไข ปัญหาของ Being ของฉันก็คือปัญหาที่ว่า “Who am I?” (ฉันคือใคร)และในการตอบปัญหาข้อนี้ เราก็พบว่าเรามีโครงสร้างที่สำคัญ 3 ประการ คือ(โครงสร้างนี้ยืนยันถึงความมีอยู่ของเรา) Existenze,Facticity(ธาตุแท้)และ Fallenness (ความตกต่ำ)ไฮเดกเกอร์เรียกโครงสร้างเหล่านี้ว่า “existential structure” (โครงสร้างที่แสดงถึงความมีอยู่ ) โครงสร้างเหล่านี้ คือสิ่งที่แสดงถึงความมีอยู่ของ Dasein และ Dasein มีอยู่ก็เพราะโครงสร้าง 3ประการนี้ โครงสร้างทั้ง 3 นี้ เป็นโครงสร้างที่ติดมากับมนุษย์ตั้งแต่แรกเกิดเลยทีเดียว ยังมีโครงสร้างเหล่าอื่นของ Dasein เช่น Being-in-the-world,death,feedom เป็นต้นแต่ว่าโครงสร้างเหล่านี้เป็นสิ่งที่เกิดภายหลังที่ได้มาจากลักษณะอันเป็นจุดศูนย์รวมของ dasein คือ กิเลส ตัณหา อุปาทานเพราะ Being-in-the-world ของ Dasein (ตัวเขา)นั่นเอง
ไฮเดกเกอร์แยกระหว่างอัตถิภาวะที่ถูกต้อง (authentic)และไม่ถูกต้อง (authentic)ของ Dasein เขากล่าวว่า การมีชีวิตอยู่อย่างถูกต้อง คือการรู้สำนึกถึงโครงสร้างแห่งอัตถิภาวะ 3 ประการในขณะที่ความมีอยู่(อัตถิภาวะ)ไม่ถูกต้องคือการละเลยต่อการรู้ซึ้งหรือสำนึกต่อโครงสร้างทั้ง 3 ประการเหล่านั้น
โครงสร้างประการที่หนึ่งคือ Existenze ซึ่งได้รับการนิยามว่า คือความเป็นไปได้และความเข้าใจ (possibility and understanding) Dasein คือความเข้าใจ ไฮเดกเกอร์เห็นว่า คือ แผนการของความเป็นไปได้โดยได้รับการช่วยเหลือจากความเข้าใจ ความเข้าใจ สำหรับไฮเดกเกอร์คือความเข้าใจถึงขั้นนำไปปฏิบัติได้
โครงสร้างประการที่ 2 คือ facticity (ธาตุแท้) ไฮเดกเกอร์ให้ความหมายของfacticity ว่า มันค้นหาตัวมันเองในโลก ไฮเดกเกอร์กล่าวว่า ความคิดรวบยอด (concept) เกี่ยวกับ facticity หมายถึง entity (สิ่งที่มีที่เป็น)ภายในโลก (Within-the-world)มีความมีอยู่เป็นอยู่ในโลก (Being-in-the-world)ในแนวทางที่ว่า Dasein สามารถเข้าใจตัวมันเองในฐานเป็นข้อผูกมัดในจุดมุ่งหมายของมันเองกัสสบ Being ของ entities (สิ่งที่มีที่เป็น)เหล่านั้นซึ่ง dasein เผชิญหน้า ภายในโลกของมันเอง ธาตุแท้ (facticity)คือเงื่อนไขจริงๆที่ Dasein ดำรงอยู่ (exists) และดำรงอยู่ในโลกตนเองเฉพาะ “Fallenness from Being” (ความพลาดจาก Being) เป็นการพลาดที่จะถามปัญหาเกี่ยวกับ Being และความไม่มีความสามารถที่จะถามความมีอยู่ของตนเองของบุคคลมันคือการลืมธรรมชาติแห่งอัตถิภาวะที่แท้จริงของบุคล เพราะ มันหมายถึง โครงสร้างสามประการท้างหมดนั้นรวมทั้งความเป็นไปได้และข้อเท็จจริงที่ปรากฏและการสูญเสียความประจักษ์ชัดด้วยตนเองและความเกี่ยวพันของตัวตนของบุคคลกับงานต่างๆเล็กๆน้อยๆที่ประดังเข้ามา ทั้งที่ไม่ได้เชื้อเชิญเลยโครงสร้างนี้ของ Dasein แสดงตัวมันเองในความเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้องการนิยาม “Care” (กิเลส ตัณหา อุปาทาน)เป็นการตอกย้ำโครงสร้างทั้ง 3 ประการนี้ของ Dasein Care คือ (Unity) เอกภาพ(หรือการรวมเป็นอันเดียวกัน)ของโครงสร้างทั้งสามประการนี้ ต่อไปเราจะศึกษาโครงสร้างสามประการให้ละเอียดยิ่งขึ้น
Existenze ไฮเดกเกอร์ให้ความหมายของ Existenze ไว้ว่าคือโครงสร้างที่มีมาก่อนจะเกิดประสบการณ์ใดๆ หรือโครงสร้างแห่งอัตถิภาวะของ Dasein ซึ่งหมายถึง “a projection of possibilities” (แผนการของความเป็นไปได้) แนวคิดเกี่ยวกับ Existenze นี้มีต้นดำเนิดในแนวคดของคีร์เคกอร์ด ซึงเขาได้แยกระหว่าง “truly existing human beings”(มนุษย์ที่มีอยู่จริงๆ)ผู้ซึ่งตระหนักถึงความเป็นไปได้ของตนเองและมนุษย์ (man) ที่สักว่ามี่ชีวิตอยู่ (so called existence) แต่ไม่ได้มีชีวิตอยู่จริงๆ(exist) เหมือนคีร์เคกอร์ด ไฮเดกเกอร์ยืนยันว่า ความมีเสรีภาพในการเลือกและการตระหนักถึงเสรีภาพ ก่อให้เกิดสารัตถะ (essence) ของอัตถิภาวะ (Existenze) ไฮเดกเกอร์กล่าวว่า สารัตถะของ Dasein ประกอบด้วยอัตถิภาวะของมัน (Existenze) และว่า Dasein เป็นของฉันที่จะมีเป็นในแนวทางหนึ่งหรืออื่นๆ Dasein กระทำการตัดสินใจบางอย่างเสมอๆ เหมือนในแนวทางที่ว่าในทุกๆกรณี Dasein คือ Dasein ของฉัน entity(สิ่งที่มีที่เป็น) ซึ่งมีอยู่ในความมีความเป็น (being) ของมันเอง มีความมีความเป็น (being) จริงๆนี้ เป็นแหล่งกำเนิด entity วางท่าทีตัวมันเองต่อ Being ของมันในฐานะทีเป็นความเป็นไปได้อย่างมากที่สุดของตัวมันเอง เพราะว่า Existenze คือแผนการของความเป็นไปได้ เราจะต้องค้นหาธรรมชาติของความเป็นไปได้เหล่านี้และลักษณะของแผนการนี้ ไฮเดกเกอร์กล่าวว่า ในแต่ละกรณี Dasein คือความเป็นไปได้ของ Dasein และ Existenze ก็มีความเป็นไปได้อันนี้ แต่มัน (Existenze) ก็ไม่ใช่คุณสมบัติ (proporty) ดังเช่นบางสิ่งที่ปรากฏให้เราเห็นทั่วๆไป อีกประการหนึ่ง เพราะว่าในทุกๆกรณี Dasein ก็มีความเป็นไปได้ของมันเองในความมีอยู่เป็นอยู่ของ Dasein จริงๆ Dasein สามารถเลือกตัวมันเองและชนะตัวมันเอง มันสามารถพ่าย แพ้ตัวมันเองและไม่เคยชนะตัวมันเองด้วย เมื่อมี่การกล่าวว่า Dasein ในทุกๆกรณีมีความเป็นไปได้ของตัวมันเอง หมายความว่า เราไม่ได้คาดหวังที่จะค้นหาความสามารถที่ซ่อนอยุ่ภายในหรือความสามารถเพื่อมนุษย์ทุกคนทั่วๆไปแต่หมายความว่า เราไม่ควรปรารถนาคุณลักษณะด่อนประสบการณ์ใดๆของแผนการของมนุษย์และจุดมุ่งหมายพร้อมทั้งคุณค่าต่างๆของมนุษย์ไฮเดกเกอร์ไม่เชื่อในธรรมชาติอันเป็นพรสวรรค์ของมนุษย์และก็ไม่มีความอุตสาหะพยายามที่เป็นพรสวรรค์ Dasein ในทุกๆกรณีมีความเป็นไปได้ของตัวมันเอง นี้ก็เพื่อยืนยันว่าในขณะที่ Dasein มีความเป็นไปได้ของมันเองเสมอๆ ความเป็นไปได้อันนี้ อาจแตกต่างกัน เพราะว่ามนุษยชาติเป็นผู้แตกต่างกัน
Facticity โครงสร้างทางอัตถิภาวะของ Dasein ที่ไฮเดกเกอร์ อ้างถึงอีกอย่างคือ “facility”เป็นความประณีตบรรจงอย่างหนึ่งของการนิยาม Dasein ว่าคือ “Being-in-the-world” Dasein มีชีวิตอยู่ในโลกเฉพาะและในเวลาเฉพาะ ในความเห็นของไฮเดกเกอร์ เราไม่อาจรู้สำนึกถึงความมีอยู่ของเราเองโดยปราศจากการสำนึกถึงในขณะเดียวกันว่า เรามีอยู่ในโลกเฉพาะ ธาตุแท้ (facility) ไม่ได้ค้นพบตนเองในโลกแต่การค้นพบตนเองในโลกเฉพาะ ยกตัวอย่างเช่น ในโลกแห่งศตวรรษที่ 20 อินเดียและยุโรปเกิดจากพ่อแม่เฉพาะคน พร้อมทั้งร่างกายเฉพาะนั้น หรือสิ่งแวดล้อมทางสังคมเฉพาะ ข้อเท็จจริงเหล่านี้ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของ Existenze ของ Dasein เพราะว่า ข้อเท็จจริงเหล่านั้นไม่ได้ถูก Dasein’s Existenze เลือกการค้นตัวเองในโลก เฉพาะถูก Dasein ทำให้มีลักษณะเป็น being ในฐานะของความเป็นสิ่งที่ถูกปล่อยทิ้ง ข้าพเจ้าค้นพบตัวข้าพเจ้า มีชีวิตอยู่ในกลุ่มชนชั้นกลางในครอบครัวชาวอินเดีย พร้อมกับลักษณะ (สันดาน)ที่รับช่วงมาจากพ่อแม่ของข้าพเจ้า พร้อมกับความเป็นส่วนตัว (personality)ที่ถูกกำหนดบางส่วนโดยความเป็นเด็กแรกๆของข้าพเจ้า,พร้อมกับความรับผิดชอบ และความคาดหวังที่ถูกเราคาดหวังว่าจะมีจากตัวฉัน คือตำแหน่งหน้าที่ต่างๆในชีวิต อดีตทั้งหมดของฉันคือธาตุแท้ของฉัน เพราะว่ามันคือการรวบรวมข้อเท็จจริงซึ่งฉันก็ไม่ได้เลือกโครงสร้างทางร่างกายของฉันคือส่วนหนึ่งของธาตุแท้ของฉันด้วยเหมือนกันฉันสามารถหนีจากสถานที่นี้,ประเทศนี้ และแม้กระทั่งจากดาวโลกดวงนี้ แต่ฉันคือนักโทษของร่างกายของฉัน สำหรับไฮเดกเกอร์ ธาตุแท้คือ ทุกๆอย่างของสิ่งที่มีมาแต่กำเนิดเหล่านี้ ซึ่งข้าพเจ้าเผชิญหน้าในอัตถิภาวะของข้าพเจ้า (ความมีอยู่ของข้าพเจ้า) แต่ว่าข้าพเจ้าถูกบ่งชี้ (กำหนด) โดยสิ่งที่เป็นพรสวรรค์เหล่านี้ Existenze ของข้าพเจ้า แนะนำ/ชักนำ ข้าพเจ้าให้เลือกท่าทีเฉพาะและแผนการต่างๆเกี่ยวกับข้อเท็จจริงที่มีมาแต่กำเนิดเหล่านี้ ข้าพเจ้าพร้อมกับร่างกายเฉพาะอันนี้ แต่ข้าพเจ้าสามารถเลือกที่จะเคารพบูชามัน,รังเกียจมัน หรือจัดระเบียบมัน เพื่อจุดประสงค์ทางจิตวิญญาณ ข้าพเจ้าสามารถจัดการกับร่างกายนี้ เหมือนว่าเป็นสิ่งที่หาได้ยาก ข้าพเจ้าอาจพบตัวข้าพเจ้าในสภาพแวดล้อมเฉพาะ แต่ข้าพเจ้าอาจเลือกที่จะคงไว้ ซึ่งความเป็นชนชั้นกลาง หรือ เลือกที่จะพัฒนาเหตุปัจจัยเงื่อนไขต่างๆ ของข้าพเจ้า หรือเพื่อมาสู่มาตรฐานความเป็นอยู่ที่ต่ำกว่าสถานภาพของข้าพเจ้า ธาตุแท้ของข้าพเจ้าถูกกำหนดและมอบให้เป็นของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าถูกทอดทิ้งไว้ในสิ่งเหล่านี้ แต่แนวทางเฉพาะในข้อที่ข้าพเจ้าจะเผชิญเหล่านี้ เป็นสิ่งที่ยังไม่ถูกบ่งบอก ตลอดไป Existenze ของข้าพเจ้า คือลำดับของความเป็นไปได้เสมอๆในความสัมพันธ์ต่อธาตุแท้ เพื่อแสดงว่า มีธาตุแท้ที่มีอยู่แล้วไฮเดกเกอร์ได้ให้ข้อพิสูจน์ทางปรากฏการณ์ต่ออัตฌัติถะญาณ (intuition = ความรู้ที่เกิดขึ้นในใจเอง) ซึ่งก่อให้เกิดการมองเห็นสารัตถะภายใน สิ่งเหล่านี้จะถูกค้นพบอยู่ในอารมณ์ทั้งหลาย ซึ่งเราประสบในการค้นหาตัวเราเองในโลก ไฮเดกเกอร์เห็นว่า อารมณ์ คือผลิตผลอย่างหนึ่งของ ‘being tuned’(การปรับสภาพ)เข้ากับหน้าที่การงานประจำวัน
Fallenness
Existenze (อัตถิภาวะ)หรือความเป็นไปได้ เป็นโครงสร้างหนึ่งในบรรดาโครงสร้างต่างๆของ Dasein แต่ Dasein อาจพลาดการสำนึกถึงอัตถิภาวะนี้ (Existenze) ฉะนั้น Dasein (มนุษย์ภาวะ)อาจพลาดที่จะสำนึกถึงความเป็นไปได้อย่างมากมายของเขาเองโครงสร้างประการที่สามของ Dasein คือความมีนิสัยชอบที่จะละเลย Existenze (ความมีอยู่)ของตนเอง Existenze และ Fallenness (ความพลาดโอกาส) ทั้งสองนี้คือลักษณะอันเป็นปฐมของ Dasein บ่อยครั้งมากที่มนุษย์เกือบจะเข้าถึง อัตถิภาวะของตน (Existenze) แต่ว่า โดยส่วนมากมนุษย์ตกไปในอำนาจของความยั่วยวนอันเกิดจากความพลาดโอกาส มนุษย์ถูกรุมเร้าด้วยงานจุกจิก และปัญหาต่างๆในชีวิตประจำวัน แล้วเขาเองจึงไม่มีเวลาไตร่ตรอง Existenze ของตัวเอง ไฮเดกเกอร์กล่าวถึงทีท่าขั้นแรกที่มีต่อโลก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของความเป็นสิ่งที่มีอยู่ทุกๆวัน (จำเจ , everydayness) ที่ไม่อาจแยกแยะได้ นั่นก็คือ ความเป็นสิ่งที่มีอยู่ทุกๆวัน (everydayness) ที่มีอยู่อย่างดาดดื่นในกรณีที่มนุษย์ (man) คือ Dasein ในโลกของเครื่องมือเครื่องใช้ ความเป็นสิ่งที่มีอยู่ในทุกๆวันจนไม่อาจแยกแยะได้เหล่านี้ทำให้เราไม่ค่อยได้ฉุกคิด มนุษย์จึงไม่ได้ดั้งคำถามเกี่ยวกับ being มนุษย์ยังไม่ได้เล็งเห็นความเป็นไปได้ของตนเอง ในขั้นนี้มนุษย์นิยามตัวเขาเองว่าเป็นส่วนหนึ่งของสังคมทั่วไป เขาให้ความหมายตัวเอง ในความหมายของโนทัศน์ทั่วๆไปที่ว่า “man-together”(เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน)
มนุษย์ทุกคนในเงื่อนไขนี้ เป็นการแสดงตัวของมนุษย์ธรรมดาหรือ มนุษย์ในความหมายทั่วๆไป ครั้งแรกๆ มนุษย์ถูกเปิดเผยเป็น The man (das mann) ซึ่งยังไม่ได้เป็นมนุษย์ที่แท้จริงตามแนวคิดของไฮเดกเกอร์แต่นี้ (man) ก็ยังไม่ได้รับการตราหน้าว่าเป็นมนุษย์ที่ไม่ถูกต้อง สิ่งที่มีอยู่ในโลกนี้แต่แรกเริ่ม (primitive being-in-the-world)ถูกตีความหมายไปในแง่ที่ว่าเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ ในบริบทของผู้ใช้เครื่องมือเครื่องใช้เหล่านี้ Dasein ยังไม่ถูกสำนึกเห็น ไม่สามารถค้นหาความมีอยู่ของมันเองได้ และไม่สามารถสร้างภาพนึกฝันของตัวมันเอง ไฮเดกเกอร์ยืนยันว่าในการรับรู้ (consciousness) ตัวเอง พัฒนาในบทบาทของการสำนึกถึงกันและกัน กลุ่มมนุษย์ เพื่อเข้าใจ “Who (ใคร)” ของ dasein เราจักต้องสืบหาเข้าไปยัง
ความสัมพันธ์ขั้นปฐมระหว่าง Dasein และการคำนึงถึงคนอื่นของ Dasein นั้นข้อสมมติฐานของไฮเดกเกอร์คือว่า มนุษย์เป็นมนุษย์สังคม คือมีความมีอยู่เป็นอยู่ร่วมกับผู้อื่น (Being-with-others)
ไฮเดกเกอร์เห็นว่า ปัญหาของมนุษย์ไม่ใช่ความโดดเดี่ยวของเขา แต่เพราะรูปแบบต่างๆกันของการผูกมัดกันอย่างแนบแน่น ซึ่งเขาได้สร้างไว้กับคนอื่น ซึ่งเป็นรูปแบบที่ไม่ถูกต้องของ Being อัตถิภาวนยมของไฮเดกเกอร์พยายามที่จะทำลายข้อผูกมัดบางประการในบรรดาข้อผูกมัดกับคนอื่นๆ Dasein จักต้องถูกปลุกให้ตื่นตัวต่องานทางสติปัญญา คือการถามปัญหาเกี่ยวกับอัตถิภาวะและเพื่อให้เขาวางมือจากโครงสร้างทางสังคม มนุษย์จักต้องค้นหาความเป็นไปได้(ศักยภาพ)ของตนเองให้มากที่สุด หรือค้นหาตัวตนที่ถูกต้องของเขา (authentic self) ตามแนวคิดของไฮเดกเกอร์ เราจักต้องเริ่มโดยการรู้ความมีอยู่ (Existence) ของคนอื่นๆมิฉะนั้นเราไม่เคยที่จะสามารถรู้ความมีอยู่ของคนอื่นๆโดยการวินิจฉัย มันเป็นข้อสมมติฐานที่ผิดที่เริ่มจาก ความมีอยู่แห่งตัวตน (self-existence)ของตนเองก่อน และมันก็เป็นข้อสมมติฐานที่ผิดเช่นกันที่ว่า ข้าพเจ้ารู้ความมีอยู่ของข้าพเจ้าก่อนที่ข้าพเจ้าจะรู้ความมีอยู่ของผู้อื่น ความรู้จริงๆ เกี่ยวกับความมีอยู่ของข้าพเจ้า มีมาก่อนอยู่แล้ว ก่อนที่จะรู้ว่า ข้าพเจ้ารู้ว่ามีคนอื่นอยู่ ความรู้ของข้าพเจ้าเกี่ยวกับ Being ของข้าพเจ้าเองมีอยู่ก่อน “Being-with-other” (มีอยู่ร่วมกับคนอื่น)
การเผชิญหน้ากับคนอื่นๆครั้งแรกของเรามีความคล้ายกันกับการเผชิญหน้าขั้นแรกของเราเกี่ยวกับโลกในฐานะที่เป็นเครื่องมือเครื่องใช้ เราต้องการใช้งานคนอื่น เพื่อมาสนองความประสงค์ขอเรา แต่มันก็เป็นไปไม่ได้ที่จะใช้คนอื่นๆเป็นเหมือนเครื่องมือเครื่องใช้ ความสัมพันธ์ที่ใหล้ชิดที่สุของเรากับบุคคลอื่นๆมีขึ้นโดยผ่านการเชื้อเชิญ มันอาจมีขึ้นโดยการเรียกร้อง การสั่งการ และกระบวนการต่างๆทำนองนี้ การเชื้อเชิญอาจจะได้รับคำตอบแนวลบ และความไม่แยแสของคนอื่นๆเพราะเรามีทีท่าไม่เอาใจใส่ต่อพวกเขา
ตามความคิดเห็นของไฮเดกเกอร์ “Being-with” เป็นลักษณะความมีอยู่ของ Dasein ถึงแม้ว่า โดยความเป็นแก่นแท้แล้วจะไม่มีใครอยู่ร่วมใกล้ๆเรา ถึงแม้ความมีอยู่คนเดียว (Being-alone) ของ Dasein ก็ถือว่าเป็นความมีอยู่กับ (Being-with) ในโลกนี้ ถึงแม้เราจะลืมความเป็นอยู่กับ(คนอื่น)(Being-with)ดังนั้น มโนทัศน์ของเรา เกี่ยวกับตัวเราขึ้นอยู่กับมโนทัศน์ของตัวเราเอง ในฐานะที่เป็น Being-in-the-world-in-with-others (อยู่ในโลกร่วมกับคนอื่นๆ)ฉะนั้นเหตุผลที่ถือกันมาตามประเพณีที่ว่าความรู้ของฉันเกี่ยวกับตัวฉัน ก่อให้เกิดความรู้เกี่ยวกับการมีอยู่ของคนอื่น ก็ดูจะไม่สมเหตุสมผลเพราะว่ามันมีพื้นฐานอยู่บนข้อสมมติฐานที่ผิดพาดที่ว่า เราสามารถรู้ตัวเราเองก่อนแล้วเราจึงรู้คนอื่นๆ อะไรคือลักษณะของ Being ในฐานที่ว่ามันคือ Being –with-others คำตอบก็คือว่า Dasein มีลักษณะเป็น Being ที่ไม่อาจแยกจากบุคคลอื่นๆ Dasein ในชีวิตประจำวันของเขาคือ Dasein ที่ลืมตัวเอง ไฮเดกเกอร์เน้นตัวตนของคนอื่นๆ ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของ Daein คือความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันกับคนอื่น การรู้ the “who”(ใคร)ของ Dasein เราจักต้องรู้ “Who”the other are (ใครคือคนอื่น) Heidegger กล่าวว่าคนอื่นเป็นเช่นที่เขาทำ Dasein คือส่วนหนึ่งขอสังคม Dasein มีความเป็นหนึ่งเป็นอันเดียวกันในหน้าที่ทางสังคม หน้าที่ทางสังคมถูกกำหนดไม่ใช่โดยปัจเจกบุคคลแต่โดยสาธารณชนนั่นเอง (สังคมนั่นเอง) ในฐานะที่เป็น Existenze , Dasin มีความเป็นไปได้ แต่ในลักษณะของ Being-with Dasein ได้สละสิทธิ์ของตนเองเพื่อวางแผนความเป็นไปได้เหล่นี้ เพื่อตัวเขาเอง ความเป็นไปได้เหล่านี้ถูกกำหนดโดยสังคมไม่ใช่โดยตัวเขาเอง สิ่งเหล่านี้ ไม่ได้เป็นความรับผิดชอบของใครคนใดคนหนึ่ง เพราะฉะนั้น ตัวตน(self) ของ Dasein จึงไม่ใช่ตัวตนส่วนบุคคล (personal self) มันคือตัวตนขอสาธารณชนที่ไม่ปรากฏนามผู้ใดเลยเป็นการเฉพาะในแนวทางนี้ “Who” (ใคร)ของ Dasein ก็ไม่ใช่สิ่งนี้, ไม่ใช่สิ่งนั้น, ไม่ใช่ตัวตนของใคร,ไม่ใช่บางคน และไม่ใช่พวกเขาทั้งหมดรวมกัน “Who”คือสิ่งที่เป็นกลางๆคือ das mann เพราะว่า das mann นั่นเอง, ความเข้าใจเกี่ยวกับ Dasein ถูกจำกัดโดยมาตรฐานโดยการเฉลี่ยความสำเร็จและความผิดพลาด มาตรฐานทั้งหลายถูกกำหนดโดย das mann และเพระฉะนั้นความแตกต่างทั้งหลายก็ถูกลดทอนลง จุดมุ่งหมายของ das mann คือมาตรฐานโดยเฉลี่ย (ธรรมดา) dasein ในฐานะที่เป็น das mann ถูกปลดเปลื้องจากความรับผิดชอบต่อการสร้างมาตารฐานแห่งความสำเร็จของตนเอง มาตรฐานของ das mann ถูกชี้นำไปสู่ความเป็นสิ่งธรรมดาทั่วไปและเพราะฐานะที่เป็น das mann มัน (Dasein) จึง เกี่ยวข้องกับสิ่งทั้งหลายโดยวิธีที่เรียบง่าย ไฮเดกเกอร์อธิบายว่า “ทุกๆคนคือคนอื่นและไม่มีใครคือตัวเขา Das mann ที่ตอบคำถามว่า the” who” หรือ Dasein ทั่วๆไป คือ the “nobody” เพราะว่าทุกๆ Dasein สละคืนตัวมันเองใน being-among-one-another” ชีวิตของ das mann เป็นแบบง่ายๆ เพราะมันปฏิบัติตามกฏของชีวิตประจำวัน และไม่ต้องตัดสินใจด้วยตนเอง Dasein จึงเป็นสิ่งที่ถูกยั่วยวนให้ยืนหยัดในรูปแบบของความมีอยู่(Existenze) ที่ถูกแนะนำโดย das mann ถึงแม้ว่ามันจะไม่ใช่ “I” ในความหมายของตัวตนของฉันว่า”am”แต่คือ others (คนอื่นๆ) ผู้ซึ่งมีแนวทางเป็นแบบของ das mann ความเย้ายวนเพื่อให้ยืนยันในสถานะของ das mann คือเงื่อนไขของ fallenness (ความพลาด)และมันคือโครงสร้างของความเป็นสิ่งไม่ถูกต้อง (inauthenticity)ไฮเดกเกอร์กล่าวประโยคที่แสนประทับใจว่า “ตัวตนในทุกๆวันคือตัวตนอของ das mann ที่เราแยกจากตัวตนที่ถูกต้อง (authentic) ตัวตน, นั่นคือ,จากตัวตนที่ถูกครอบงำในแนวทางของมันเอง เพราะ das mann’s self (เพราะตัวตนของ das mann) Dasein โดยเฉพาะ (particulsr Dasein) ได้ถูกจำแนกแยกไปสู่ das mann และสิ่งแรกสุดจักต้องค้นหาตัวมันเอง ความจำแนกแยกไปนี้ก่อให้เกิดลักษณะของ “subject”ของประเภทนั้นๆ ของ Being ซึ่งเรารู้ว่าเป็นการซึมซับทางความเกี่ยวข้องกันในโลกที่เราเผชิญหน้าที่ใกล้ชิดกับเรามากที่สุด
สรุปประเด็นสำคัญ = รูปแบบของการมีอยู่ ของ Dasein
ไฮเด็กเกอร์
- Dasein เป็นอันเดียวกับ Care (กิเลสตัณหา อุปาทาน) เพราะ Dasein (มนุษย์ภาวะ)จะต้องเกี่ยวข้องกับสิ่งอื่นเสมอ เช่น เกี่ยวข้องในฐานะที่เป็นเครื่องมือเครื่องใช้
- Dasein เกี่ยวข้องกับ Dasein (ตัวมันเอง) ด้วย อย่างแรกสุด คือการเกี่ยวข้องในการค้นหาคำตอบว่า ตนเองคือใคร? การค้นหาเช่นนี้ คือการค้นหาเอกลักษณ์ของตัวตนของมัน (self-identity)
- ปัญหาที่สำคัญเร่งด่วนที่สุด ของ Dasein ก็คือปัญหาของ Being เป็นปัญหาของ Being ของฉัน ก็คือว่า “who am I ?” (ฉันคือใคร?)
- ในการตอบปัญหาที่ว่า “who am I ? (ฉันคือใคร?) นี้ไฮเด็กเกอร์เห็นว่า Dasein มีโครงสร้างที่สำคัญ อยู่ 3 อย่าง ซึ่งมันยืนยัน Being ของ Dasein โครงสร้าง 3 อย่าง คือ Existenz, facticity และ Fallennes (ความผิดพลาด) โครงสร้างทั้ง 3 อย่างนี้ เป็นสิ่งที่ติดตัวมากับ Dasein ตั้งแต่เกิด เมื่อเรารู้ซึ่งถึงโครงสร้างเหล่านี้เราก็จะมี อัตถิภาวะที่ถูกต้อง (authentic existence)
- โครงสร้างทั้ง 3 นี้ ประกอบกันเป็นเอกภาพซึ่งเป็นเครื่องยืนยันความมีอยู่ของ Dasein นี้ก็เพราะมี care (กิเลส ตัณหา อุปทาน)
- Existenz คือโครงสร้างที่มีมาก่อนสิ่งอื่น มันมาพร้อมกับ Dassein ที่ไหนมี Dasein ที่นั้นก็มี Existenz ที่ไหนมี Existenz ที่นั้นก็มี Dasein
- Existenz มีสารัตถะ (essence) คือเสรีภาพในการเลือก และการตระหนักในเสรีภาพ ดังนั้น Existenz มีก่อน essence Existenz มีความเป็นไปได้ (possibility) จึงก่อให้มี สารัตถะ
- Entities เกิดจาก beings ดังนั้น entities จึงเป็นสารัตถะของ being, beings เป็นสาเหตุของ entities Beings มีความเป็นไปได้จึงก่อให้มี entities
- Existenz มีความเป็นไปได้ ซึ่งก่อให้เกิด Dasein ดังนั้น Dasein ก็คือความเป็นไปได้ของ Existenz
- Dasein ไม่ใช่คุณสมบัติของ Existenz อย่างที่เห็นกันทั่วไปในสิ่งอื่น ๆ
- Dasein ก็มีความเป็นไปได้ในตัวมันเองอีกด้วย มันสามารถ เลือกด้วยตัวมันเอง ชนะตัวมันเอง แพ้ตัวมันเอง นี้หมายความว่า ถึงแม้ Dasein จะมีความเป็นไปได้ในทุกๆ กรณี เราก็ไม่ได้คาดหวังที่จะค้นหา ความเป็นไปได้คือความสามารถที่ซ่อนอยู่ภายในของ Dasein และหมายความว่า เราไม่ควรปรารถนาคุณสมบัติใด ๆ ที่เป็นพรสวรรค์ คือสิ่งที่มีมาแต่กำเนิด แต่เราจะต้องคาดหวังจาก แผนการคือการกระทำ ของมนุษย์ ไฮเด็กเกอร์ไม่ยอมรับพรสวรรค์ แต่ยอมรับพรแสวง เขายอมรับว่า ถึงแม้ Dasein จะมีความเป็นไปได้ แต่มันก็มีข้อกำหนดแตกต่างกัน เพราะมนุษย์เป็นผู้แตกต่าง
- Facticity คือธาตุแท้ มันคือทุกสิ่งที่เป็นมนุษย์ คือธาตุแท้ของเขามันคือสิ่งที่เกิดมาพร้อมกับเขา และกำหนดตัวเขาเอง แต่ข้าพเจ้ามี Existenz คอยแนะนำ ข้าพเจ้าให้ทำการต่าง ๆ ข้าพเจ้าถึงมีธาตุแท้เป็นเช่นนี้ แต่ข้าพเจ้าก็มี Existenz ช่วยพัฒนาตัวข้าพเจ้า
- Fallenness คือการที่ Dasein ถึงแม้จะเกิดจาก Existenz แต่มันก็มักจะลืมสำนึกถึง Dasein นี้คือความพลาดจากการสำนึก Existenz ของ Dasein
Dasein
Being ของฉันก่อให้เกิด entity คือ Dasein (มนุษย์ภาวะ) Dasein เกิดมาจากสภาพที่เป็นไปได้ของ Being (สภาวธรรม หรือความมีความเป็น,) Being ของฉันจะต้องได้รับความสนใจโดยด่วนที่สุด Being เลือกได้เอง ชนะตัวเองก็ได้ แพ้ตัวมันเองก็ได้ด้วย ในบางครั้ง Being แสดงออกในสิ่งที่ไม่เหมาะสม Dasein ก็ยังถือว่ามีลักษณะของ Being อยู่เหมือนเดิม Dasein อาจจะเป็นสิ่งที่ไม่ใช่ Dasein ที่แท้จริง ต่อเมื่อมันถูกทำให้สับสน หรือตื่นเต้น Dasein คือ self ที่แท้จริง Dasein นี้ ไม่ใช่กัตตา (subject) และไม่ใช่กรรม (object)ไม่ใช่ทั้งสิ่งที่เป็นอุตรภาพ หรือสิ่งที่ประสบการณ์ได้โดยทั่วไปธรรมดา Dasein เป็นวัตถุหรือสิ่งทางภววิทยา ในการให้ความสำคัญต่อปัญหาของ Being ไฮเดกเกอร์บอกว่า Dasein ว่าโดยสาระแล้ว เป็น ontological object ซึ่งหมายความว่า Dasein จักต้องให้ความสำคัญเกี่ยวกับปัญหาของ Being ไฮเดกเกอร์กล่าวว่า Dasein เป็นสิ่งที่แยกพิเศษ โดยข้อที่ว่ามันเป็น ontological object ยังมีการแยกที่สัมพันธ์กัน คือ ระหว่าง “existentielle” และ “existential” Existentielle หมายถึงสิ่งทั่วไปในโลก commonsense. Existentielle เป็นคุณสมบัติที่ถูกตบแต่งปรุงแต่งขึ้นภายหลังไม่ใช่สารัตถะ Existential หมายถึง ontological object ดังที่นำมาใช้เฉพาะกับ Dasein โครงสร้างทางอัตถิภาวะ (existence) อย่างหนึ่งของ Dasein คือโครงสร้างอันเป็นสาระ หมายถึง Dasein คือ a being-in-the-world.
เพราะฉะนั้นเราสามารถเข้าใจได้ว่า Dasein ไม่ใช่กัตตา (subjet) แต่มันได้รื้อถอนแนวคิดแบ่งแยกระหว่างกัตตา (subject) และกรรม (object) ตัวที่มันได้ถูกนิยามไว้ว่า a being-in-the-world. Dasein ไม่อาจถูกแยกจากความมีอยู่ของมันในโลก ดังนั้นจึงไม่มีความหมาย ที่จะตั้งสมมติฐานว่า เรารู้ตัวเราเองได้ดีกว่าเรารู้โลกมันก็เป็นไปไม่ได้อีกที่จะแนะนำว่า เรารู้ตัวเราเองในวิธีที่ต่างกันแล้วเรารู้เกี่ยวกับโลก เรารู้ตัวเราเองและโลกเหมือนเป็นสิ่งเดียวกันเพราะตัวเราเองและโลกสร้างปรากฏการณ์อันเดียว (phenomenon) ขอยกคำพูดของไฮเดกเกอร์ที่ว่า การพูดแบบซับซ้อน”Being-in-the-world” แสดงในความหมายจริงๆที่ว่า เราได้ประดิษฐ์มันซึ่งมันใช้บอกถึง ปรากฏการณ์อันเป็นหนึ่งเดียว ความเห็นของไฮเดกเกอร์ก็คือว่า โลกไม่อาจถูกละไว้ (bracketed) หรือถูกสงสัย และการคิดถึงเช่นนั้นเป็นการหลอกลวงทางปรัชญา เพราะฉะนั้น มันจึงเป็นสิ่งที่ไม่ฉลาดที่จะถามว่า Dasein สามารถเข้าถึงภาวะเหนือตัวมันเองเพื่อเข้าใจโลก ทั้งเราก็ไม่สามารถที่จะตั้งข้อสมมติฐานได้ว่าDasein กำลังฝันถึงโลกโลกหนึ่ง แต่ไม่มีส่วนไหนเลยของโลกนั้น”Dasein”และ “Being-in-the-world”เป็นสิ่งที่ไม่อาจแยกจากกันได้ มันทั้งสองคือปรากฏการณ์อันเดียวกัน มันอาจจะถามได้ในจุดนี้ว่าไม่ใช่การแบ่งแยก “Subject-object” บนพื้นฐานของความหมายทั่วไปหรือ? เราสามารถเลิกการแบ่งแยกปราศจาก การยกเลิกหลักไวยากรณ์ subject-predicate ซึ่งเป็นพื้นฐานของภาษาของเราได้หรือ?เราจักต้องเข้าใจว่าไฮเดกเกอร์กำลังทำ ปรากฏการณ์วิทยา(phenomenology) และการพิสูจน์เพราะว่าความคิดของเขาจักต้องเป็นสิ่งที่มีอยู่ในการอธิบายอย่างระมัดระวัง ซึ่งประสบการณ์ขั้นแรกเริ่ม (primative experience)การปฏิเสธการแบ่งแยก subject-object และการใช้คำว่า Dasein ในฐานะแห่งแนวคิดตามประเพณีนิยมของ ‘ego’ (ตัวตน)’consciousness’ (วิญญาณ)และ’subject’(กัตตา=ผู้กระทำ)จักต้องถูกปกป้อง ทางปรากฏการณ์(phenomehologically)ไฮเดกเกอร์ต้องการแสดงให้เห็นความผิดพลาดขั้นพื้นฐานที่สุด 2 ประการในปรัชญาตามประเพณี ไฮเด็กเกอร์คิดว่าแนวคิดเกี่ยวกับ ego (ตัวตน)ที่เป็นพื้นฐาน (basic)ของทุกๆสิ่งไม่ได้ถูกสนับสนุนโดยหลักฐานทางปรากฏการณ์วิทยา นี้คือข้อที่หนึ่ง ส่วนข้อที่สองในความเห็นของไฮเดกเกอร์คคือว่ามีการแบ่งแยกระหว่างโลกและวัตถุ (object) ของโลก เกี่ยวกับข้อแรกไฮเดกเกอร์กำลังยืนยันซ้ำอีกที่เกี่ยวกับข้อสมมติฐานของฮูม (humean thesis) ที่ว่า ไม่มีประสบการณ์ที่สามารถพิสูจน์การพูดเกี่ยวกับ ego หรือ consciousness การพูดเช่นนั้นไม่สามารถที่จะถูกเสนอขึ้นมานอกเหนือไปจากโครงสร้าง (foundation)ของมัน(ego) ในภววิทยานั่นเอง ดังนั้นจึงไม่มีกัตตา (subject) ไม่มี ego (ตัวตน) และความเห็นแรกเริ่มเกี่ยวกับประสบการณ์เกี่ยวกับโลกก็ไม่สามารถอธิบายประสบการณ์ว่าเป็นประสบการณ์เกี่ยวกับ ego มันเป็นไปไม่ได้เช่นกันที่เหมือนฮูมพูดไว้ที่ว่า มีแต่ประสบการณ์เพราะว่าการอธิบายเช่นนั้นจะนำเรากลับไปสู่ความคิดหรือความรู้เกี่ยวกับกัตตา (subject) ซึ่งมีประสบการณ์
นักปรัชญาทั้งหลายได้ถูกชักนำไปแบบผิดๆให้เชื่อในความมีอยู่ของ ego โดยหลักไวยากรณ์ภาษา และพวกเขาก็ได้แปลงความจำเป็นทางไวยากรณ์ว่าเป็นความจำเป็นทางภววิทยา ไฮเดกเกอร์กล่าวว่า คำที่ว่า “I”จะต้องถูกเข้าใจในความหมายของตัวผู้แสดงอย่างเป็นรูปแบบที่ไม่ได้มีการผูกมัดใดๆ เพราะฉะนั้น จึงไม่มี ‘I’ ที่สามารถถูกแยกอย่างเป็นอิสระจริงๆจากโลกทั่วๆไป และไม่มีการละเว้นไว้ (bracketing = วงเล็บไว้) หรือการสงสัยเกี่ยวกับสิ่งทั้งหลาย (things)ภายนอกของ consciousnessที่เป็นไปได้ ในทันที ที่ความรู้เกี่ยวกับ ego แรกเริ่มที่ไม่อาจสงสัยได้ถูกยกเลิก ปัญหาทางอภิปรัชญาตามประเพณีก็ไม่เกิดขึ้น เมื่อไฮเดกเกอร์กล่าวว่า Dasein คือ a being-in-the-world นั่นไม่ได้หมายความว่า มีเพียงการอยู่คู่เคียงกันของ Dasein และโลก (the world)มันคือความใกล้ชิดกันอย่างแนบสนิทของ Dasein และโลก เพราะความใกล้ชิดอย่างแนบแน่นนี่เอง being ทั้งหลายเหล่าอื่นซึ่งมีอยู่ในโลกอาจถูกเผชิญหน้า นั่นก็คือ พวกมัน (being) แสดงตัวมันเองสำหรับสิ่งที่พวกมันเป็น เมื่อพวกมันติดต่อกับ Dasein การติดต่อกันของ object (วัตถุ)กับ Dasein ไม่ใช่เพื่อ “ความรู้ (knowledge)” แต่ว่าในธรรมชาติ ของความสัมพันธ์ภาคปฏิบัติกับ objects ซึ่งในภาษาของไฮเดกเกอร์คือ having-to-do-with (มีปกติต้องทำงานกับสิ่งเหล่านี้)และการเกี่ยวข้องกับสิ่งทั้งหลายนี้คือการติต่อกันเป็นประจำทุกๆวัน ความคุ้นเคยกับ being ไม่ใช่อะไรที่เป็นภาคทฤษฎีถ้ามันถูกเข้าใจ ว่าเป็นเพียงความไตร่ตรอง อีกประการหนึ่งความคุ้นเคยกับ beings นี้เป็นการเกี่ยวข้องที่เป็นรูปธรรมกับ beings เหล่านั้น (Dasein เกี่ยวข้องกับ being)
ไฮเด็กเกอร์ สรุปประเด็นสำคัญ=รูปแบบของการมีอยู่ของ Dasein
-Dasein เป็นอันเดียวกันกับ care (กิเลศ ตันหา อุปาทาน) เพราะ Dasein (มนุษย์ภาวะ) จะต้องเกี่ยวข้องกับสิ่งอื่นเสมอ เช่น เกี่ยวข้องในฐานะที่เป็นเครื่องมือเครื่องใช้
-Dasein เกี่ยวข้องกับ Dasein ( ตัวมันเอง ) ด้วย อย่างแรกสุด คือ การเกี่ยวข้องในการค้นหาคำตอบว่า ตัวเองคือใคร? การค้นหาเช่นนี้ คือ การสนทนา เอกลักษณ์ของตัวตนของมัน (self identity)
-ปัญหาที่สำคัญ เร่งด่วนที่สุดของ Dasein ก็คือ ปัญหาของ Being ปันหาของ Being ของฉันก็คือว่า “Who am I” (ฉันคือใคร?)
- ในการตอบปัญหาที่ว่า “Who am I” (ฉันคือใครนี้?) ไฮเด็กเกอร์ เห็นว่า Dasein มีโครงสร้างที่สำคัญอยู่ 3 อย่าง ซึ่ง มันยืนยัน Being ของ Dasein โครงสร้าง 3 อย่างคือ Existens , Facticity และ Fallenness (ความผิดพลาด) โครงสร้างทั้ง 3 นี้ เป็นสิ่งที่ติดตัวมากับ Dasein ตั้งแต่เกิด เมื่อเรารู้ซึ้งถึงโครงสร้างเหล่านี้ เราก็จะมีอัตถิภาวะที่ถูกต้อง (authentic existence)
- โครงสร้าง ทั้ง 3 นี้ ประกอบกันเป็นเอกภาพซึ่งเป็นเครื่องยืนยันความถูกต้องของ Dasein ที่นั่นก็มีcave ( กิเลศ ตันหา อุปทาน)
-Existenz คือ โครงสร้างที่มีมาก่อนสิ่งอื่น มันมาพร้อมกับ Dasein ที่ไหนมี Dasein ที่นั่นก็มี Existens ที่ไหนมี Existens ที่นั่นก็มี Dasein
-Existenz มีสารัตถะ (essence)คือ เสรีภาพในการเลือก และการตระหนักในเสรีภาพ ดังนั้น existenz มีก่อน essence Existenz มีความเป็นไปได้จึงก่อให้เกิดสารัตถะ
-entities เกิดจาก beings ดังนั้น entities จึงเป็นสารัตถะของ being, beingsเป็นสาเหตุขอ entities . Beings มีความเป็นไปได้ จึง ก่อให้มี entities
-existenz มีความเป็นไปได้ ซึ่งก็ให้เกิด Dasein ,ดังนั้น Dasein ก็คือความเป็นไปได้ของ existenz
-Dasein ไม่ใช่คุณสมบัติ ของ existenz อย่างที่เห็นกันทั่วไปในสิ่งอื่นๆ
-Dasein ก็มีความเป็นไปได้ ในตัวมันเองอีกด้วย มันสามารถ เลือกด้วยตัวมันเอง ชนะตัวมันเอง, แพ้ตัวมันเอง ฯลฯ นี้หมายความว่าถึงแม้ Dasein จะมีความเป็นไปได้ในทุกๆกรณี เราก็ไม่ได้คาดหวังที่จะค้นหา ความเป็นไปได้ คือความสามารถที่ซ่อนอยู่ภายในของ Dasein และหมายความว่าเราไม่ควรปรารถนาคุณสมบัติใดๆที่เป็นพรสวรรค์ คือสิ่งที่มีแต่กำเนิด แต่เราจะต้องคาดหวังจาก แผนการคือการกระทำของมนุษย์ ไฮเดกเกอร์ไม่ยอมรับพรสวรรค์ แต่ยอมรับพรแสวง เขายอมราบว่า ถึงแม้ Dasein จะมีความเป็นไปได้ แต่มันก็มีข้อกำหนดแตกต่างกันเพราะมนุษย์เป็นผู้แตกต่างกัน
-Facticity คือธาตุแท้ มันคือทุกสิ่งที่เป็นมนุษย์คือธาตุแท้ของเขามันคือสิ่งที่เกิดมาพร้อมกับเขา และกำหนดตัวเขาเอง แต่ข้าพเจ้ามี existenz คอย แนะนำข้าพเจ้าให้ทำการต่างๆ ข้าพเจ้าถึงมีธาตุแท้เป็นเช่นนี้ แต่ข้าพเจ้าก็มี Existenz ช่วยพัฒนาตัวข้าพเจ้า
-Fallenness คือการที่ Dasein ถึงแม้จะเกิดจาก existenz แต่มันก็มักจะลืมสำนึกถึง Dasein นี้คือความพลาดจากการสำนึกถึง Existenz ของ Dasein
วิเคราะห์โลก (Analysis of the world) Heidegger
จุดเริ่มต้นของไฮเดกเกอร์คือการสร้างจุดยืนแห่งความเห็นขั้นแรกเริ่ม (primitive) หรือที่เป็นธรรมชาติ (natural) เกี่ยวกับโลก โลกประกอบโครงสร้างอันเป็นสาระของ Dasein (มนุษย์ภาวะ) แต่ entity (สิ่งที่มีที่เป็น)ทั้งหลายไม่ใช่โครงสร้างอันเป็นแก่นสารหรือเป็น existentialia ของ Dasein ยังมีความเกี่ยวข้องกันอย่างจำเป็นระหว่าง Dasein (มนุษย์ภาวะ) และโลกแต่ไม่มีความเกี่ยวข้องกันอย่างจำเป็นเช่นนั้นระหว่าง Dasein และ entities ในโลก entity แต่ละอย่างก็แตกต่างกัน เราสามารถพูดเกี่ยวกับการไม่มีอยู่ของโลก แต่มันก็เป็นไปไม่ได้ที่จะกล่าวเช่นนั้นเกี่ยวกับโลก ด้วยการยืนยันถึง entities โดยไม่ยืนยันถึงโลก เราสามารถเริ่มต้นที่จะกล่าวเกี่ยวกับการแบ่งแยกระหว่าง subject (กัตตา)และ object (กรรม) แต่มันก็จำเป็นที่ต้องตรวจสอบความสัมพันธ์ขั้นแรกเริ่มระหว่าง Dasein และ entities ปรัชญาตามประเพณีได้เข้าใจความสัมพันธ์อันนี้เหมือนเป็นหนึ่งของความรู้และ entities ที่รู้กันคือสิ่ง (things)หรือวัตถุ (objects) การเน้นความรู้ได้ปิดบังจุดยืนทางความเห็นขั้นแรกเริ่ม และเป็นธรรมชาติ ไฮเดกเกอร์ตั้งข้อสังเกตว่าการติดต่อกันของกัตตา (subject) กับโลกไม่ได้สร้างสรรค์โดยการรับรู้สำหรับครั้งแรก มันก็ไม่ได้เกิดจากบางวิธีในข้อที่ว่าโลกทำงาน (ปฏิบัติการ)อยู่บน กัตตา (subject) คำถามว่า อะไรคือสถานะพื้นฐาน ถ้ามันไม่ใช่ความรู้เกี่ยวกับสิ่งทั้งหาย (things) ไฮเดกเกอร์เรียกการเผชิญหน้าเริ่มแรกกับสิ่งต่างๆว่า ‘dealing’(การเกี่ยวข้อง) การเกี่ยวข้องเช่นนั้นได้กระจายตัวมันเองเป็นหลายวิธีของการเกี่ยวข้อง การเกี่ยวข้อง (dealing) ชนิดนี้ซึ่งใกล้ชิดเรามากที่สุด คือ ไม่ใช่ความรู้แบบประจักษ์(perceptual) เปล่าๆ แต่เป็นชนิดของการเกี่ยวข้องที่ยักย้ายถ่ายเทสิ่งทั้งหลายและจัดการใช้มัน นี้ก็มีชนิดแห่งความรู้ของตนเอง ไฮเดกเกอร์คิดว่า ชนิดของความรู้ซึ่งได้รับ ความสำคัญที่สุดโดยนักปรัชญาอื่นๆ คือความรู้ทางทฤษฎี ประเภทของความรู้ (การรับรู้) ไม่ใช่การเผชิญหน้าขั้นแรกเริ่มกับโลก แต่มันมาจากความสัมพันธ์ภาคปฏิบัติขั้นพื้นฐาน ความสัมพันธ์ภาคปฏิบัติเช่นนั้น คือ การได้ทำกับบางสิ่ง (having to do with something)ผลิตบางสิ่ง(producing something)จงใจต่อบางสิ่ง และดูแลบางสิ่ง,ใช้ประโยชน์จากบางสิ่งยกเลิกบางสิ่งและปล่อยมันไป,การยอมรับ(เข้าทำ)....การอภิปราย,การกำหนด..? ท่าทีที่เน้นการปฏิบัติเหล่านี้ถูกทำให้มีลักษณะเป็นการเกี่ยวข้องและ Dasein ขั้นแรกเริ่มกำลังใช้ entities ที่มันเผชิญหน้า entities ที่ Dasein เผชิญหน้าในลักษณะนี้เรียกว่า ‘เครื่องมือเครื่องใช้’ (equipments) ไฮเดกเกอร์ต้องการที่จะแสดงว่าเราไม่ได้คุ้นเคยทีแรกกับสิ่งต่างๆแต่มันคือประโยชน์ (การใช้) entities ที่ก่อให้เกิดความรู้เกี่ยวกับสิ่งต่างๆ (things) สิ่งโดยทั่วๆไป เข้าใจกันว่าเป็นสิ่งที่มีคุณลักษณะคือ ความเป็นสารัตถะ (substantiality),ความเป็นวัตถุ ,กินที่ (extension)การสืบต่อกัน (contiguity). Equipment (เครื่องมือเครื่องใช้)เป็นสิ่งที่เป็นวัตถุ และในการใช้ฆ้อน entity (สิ่งที่มีที่เป็น)ของฆ้อนไม่ได้ถูกเข้าใจในทางทฤษฎี แต่เราข้าใจฆ้อนเมื่อเราใช้มันตีตะปูได้ คนตีฆ้อนไมใช่เพียงแค่มีความรู้เกี่ยวกับคุณลักษณะของฆ้อนว่าเป็นเครื่องมือแต่เขาต้องใช้เครืองมือเครืองใช้ให้เหมาะในแนวทางที่สมควรที่สุด ในกรณีที่บางสิ่งได้ถูกจัดการมาใช้ ความเกี่ยวข้องของเรากลายเป็นสิ่งที่รองลงมาสำหรับ “in order to” (เพื่อจะ) ซึ่งทำให้เครื่องมือเครื่องใช้เป็นอย่างที่มันเป็นเมื่อเรากำลังใช้งานมัน ในความเห็นของไฮเดกเกอร์ ความรู้ของเราเกี่ยวกับ entities ไม่ใช่ การมองดูเลย การสังเกตในทุกๆวันของเรา แสดงออกมาให้เห็นความแตกต่าง นักไวโอลินคนหนึ่งเริ่มคลำหาสายไวโอลินอย่างเงอะงะในขณะที่เขาพยายามจะสังเกตนิ้วของเขาในเวลาเล่นบทเพลงท่อนที่ยากๆการสังเกตโดยประสบการณ์ตรงแสดงให้เห็นว่ามีแนวทางของการรับรุ้ 2 แนวทางคือ 1. ความรู้ในการสังเกต 2. ความรู้ในการใช้ ประเภทของความรู้ทั้งสองนี้ สัมพันธ์กันและกันในแนวทางที่ต่างกัน เมื่อเผชิญหน้ากับ entities ประเภทหนึ่งคือ ‘knowing how’ (รู้อย่างไร) และประเภทหนึ่งคือ ‘knowing that’ (รู้สิ่งนั้นว่าคืออะไร ประเภทแรกคือการเข้าใจเครื่องมือเครื่องใช้ในขณะที่ประเภทที่สองเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับสิ่งต่างๆ (things) มันเป็นไปไม่ได้ที่จะลดทอนความเข้าใจของเราเกี่ยวกับ entity ซึ่งเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ (equipment)สู่การเข้าใจ เกี่ยวกับสิ่ง (things) เราสามารถมองปราดไปยังการปรากฏตัวของสิ่งข้างนอกตัวเรา แต่เราไม่สามารถค้นหาสิ่งใดๆว่าเป็น equipment (เครื่องมือเครื่องใช้)ไฮเดกเกอร์ตั้งข้อสังเกตว่า equipment (เครื่องมือเครื่องใช้)ไม่ใช่สิ่งกับการใช้ประโยชน์ มันไม่ใช่สิ่งเลยเสียมากกว่า สิ่ง (thing) มีคุณสมบัติ (properties) มีความสัมพันธ์ทางเหตุและผล มีที่ทางในเทศะ (space) เครื่องมือชิ้นหนึ่ง มีประโยชน์จากการใช้สอย มันถูกใช้งานในโครงการ ฆ้อนในฐานะเป็นสิ่ง เป็นสิ่งที่อิสระจากบริบทใดๆ แต่ฆ้อนในฐานที่เป็นเครื่องมือ ขึ้นอยู่กับบริบทของเครื่องมือเครื่องใช้เสมอๆ มันไม่ใช่เครื่องมือคือฆ้อนเลยถ้ามันไม่มีการใช้ตี เครื่องมือเครื่องใช้มีอยู่ในรูปแบบที่ว่ามันมีความเกี่ยวข้องกับเครื่องมือเครื่องใช้อย่างอื่น เช่น ปากกา ,น้ำหมึก,กระดาษ,โต๊ะ,หลอดไฟ,โคมไฟ,หน้าต่าง,ประตู,ห้อง,บ้าน...มันคือการจักสรรค์เครื่องมือที่แตกต่างกัน ดังนั้นเครื่องมือเฉพาะอย่างจึงแสดงตัวมันเอง เครื่องมือทั้งหมด ถูกค้นพบก่อนที่เครื่องมือเฉพาะอย่างสามารถแสดงตัวมันเอง โดยวิธีนี้เราเห็นว่าทำไม เครื่องมือ จึงไม่ใช่แค่สิ่ง(thing) ความเกี่ยวข้องของเรากับเครื่องมือ ถูกผูกมัดอย่างแยกไม่ออกกับภาพรวมทั้งหมดของเนื้องานที่จะต้องทำ สิ่งเฉพาะไม่ใช่สิ่งที่รู้ล่วงหน้า แต่ว่ามันเป็นบริบทเท่านั้น การเกี่ยวข้องกับเครื่องมือต้องการประเภทความรู้ที่สามารถนำเครื่องมือไปใช้โดยสะดวกต่อคนอื่นๆ และนี้ไฮเดกเกอร์ เรียกว่า “circumspection” (ความบรรจง,ชำนาญ)
แต่เราไม่ควรคิดไปว่า การแบ่งแยกระหว่างสิ่ง (things) และเครื่องมือ(equipments) หมายความในแง่ว่าไม่มีความรู้เสียเลยในบริบทของเครื่องมือ (equipments) ดูจะเป็นว่าจุดประสงค์ก็คือเพื่อเน้นความสำคัญของ knowing how และเพื่อรื้อถอนความรู้สิ่งนั้น(knowing that=รู้สิ่งนั้น;jk8nvvtwi)ทางความคิดความเห็น (concept)ที่มีมาก่อนโดยยึดถือกันมาเป็นประเพณี การรู้ว่าจะใช้ประโยชน์ฆ้อนอย่างไร เป็นความรู้จริง (knowing how is true knowledge) ถึงแม้ว่า บุคคลจะไม่สามารถพูดถึงความรู้ประเภทนี้ได้เลย แต่คุณสมบัติ (behavior) ภาคปฏิบัติ มีแนวความรู้ของตัวมันเอง แต่ความรู้แบบแนวความคิด เป็นสิ่งที่ได้มาทีหลัง (ทุติยภูมิ) (conceptual knowledge is derivative) แนวทางในข้อที่คุณสมบัติทางทฤษฎี แตกต่างจากคุณสมบัติภาคปฏิบัติเป็นสิ่งที่ไม่ใช่มีอยู่ง่ายๆ ในกรณีแรก บุคคลเพียงแค่สังเกต ในขณะที่อย่างหลังบุคคลต้องปฏิบัติ และการปฏิบัติจักต้องประยุกต์ใช้ความรู้ภาคทฤษฎีถ้าความรู้นั้นไม่เป็นสิ่งที่คร่ำครึ แต่การปฏิบัติมีแนวพิจารณาเป็นของตนเอง คุณสมบัติภาคทฤษฎี ไฮเดกเกอร์กล่าว เป็นเพียงแค่การมองดู ปราศจากการลางมือปฏิบัติ (circumspection= ความบรรจง, ละเมียดละไม, การลงในรายละเอียด)
ไอเดกเกอร์ยืนยันว่า equipment และ ‘knowing how’เป็นขั้นแรกเริ่ม (Primative) ในขณะที่สิ่ง (things) และ ‘knowing that’ เป็นสิ่งที่ได้มาภายหลัง เหตุผลของเขาก็คือว่า บุคคลสามารถได้มาซึ่งความเห็นเกี่ยวกับสิ่งจากการเกี่ยวข้องกับเครื่องมือ แต่บุคคลไม่อาจได้มาซึ่งการเกี่ยวข้องกับเครื่องมือเครื่องใช้จากความเห็นเกี่ยวกับสิ่ง บ่อยครั้งที่เครื่องมืออาจจะไม่อยู่ในบริบทของเครื่องมือ เพราะว่ามันอาจถูกหลงที่ หรืออาจจะใช้การไม่ได้ด้วยเหตุผลหลายประการ ไฮเดกเกอร์ใช้ข้อเท็จจริงนี้เป็นกุญแจสำหรับเข้าใจการได้มาซึ่งความเป็นสิ่ง (thinghood) จากการสังเกตทุกๆวันทั่วไป แสดงให้เห็นว่า เราไม่ได้รู้เครื่องมือล่วงหน้ามาก่อนถึงแม้ว่าถ้ามันมีอยู่ในมือเรา แบบพร้อมที่จะทำงานอยู่แล้ว แต่ถ้าปากกาด้ามหนึ่งซึ่งเราไม่รู้มาก่อน เมื่อมันปรากฏให้เราใช้เป็นประจำ แล้วมันชำรุด หรือสูญหาย มันก็อยู่ในความสนใจของเราทันที การสังเกตเห็นทุกวันๆกลายเป็นสิ่งเปลี่ยนแปลงไป ข้อสมมติฐานทางปรัชญาว่าความเห็นขั้นแรกเริ่มเกี่ยวกับโลก เป็นสิ่งที่บรรจงละเมียดละไม ลงมือทำ (circumspective) เครื่องมืออาจกลายเป็นสิ่งที่เสียหาย หรือ เป็นวัตถุสิ่งของที่ไม่อาจใช้ได้อย่างเหมาะสม เราค้นพบว่ามันใช้ไม่ได้ ไม่ใช่เพราะด้วยการมองดูมัน และพิจารณาคุณสมบัติของมัน แต่โดยประสบการณ์ตรง (circumspection) คือเกี่ยวข้องโดยการลงมือปฏิบัติ เมื่อเราค้นพบว่ามันใช้การไม่ได้ เครื่องมือเครื่องใช้กลายเป็นสิ่งที่น่าสนใจทันที ความเป็นสิ่งที่น่าสนใจนี้ทำให้มันชัดเจนขึ้นว่า สิ่งที่ไม่อาจจะใช้ประโยชน์ได้ก็เพียงว่างอยู่ตรงนั้น มันแสดงตัวมันเอง เป็นเหมือนสิ่งคือเครื่องมือชิ้นหนึ่ง (equipment thing)
ประเด็นสำคัญ เรื่อง วิเคราะห์โลก ของ ไฮเดกเกอร์
-ไฮเต็กเกอร์ต้องการชี้ให้เห็นถึงความเป็นไปต่างๆในโลก ตามแบบฉบับเดิมที่เป็นธรรมชาติที่สุดคือเน้นการเกี่ยวข้องกันของสรรพสิ่งในโลกในฐานะที่เป็นสิ่งที่มีอยู่ในโลกร่วมกัน ว่าโดยเนื้อแท้แล้วไม่มีการแยกว่า Subject-object ( อัตตา-กรรม) เพราะทุกสิ่งเสมอกันในฐานะที่เป็น Being-in-the-world-with-others.
-โลก คือส่วนประกอบอันเป็นสาระของ Dasein เมื่อมีโลกก็ต้องมี Dasein เมื่อมี Dasein ก็ต้องมีโลก เพราะมันไม่อาจแยกจากกันได้
-เราให้ความสำคัญต่อการแบ่งแยกระหว่าง,subject ( อัตตา) และ object(กรรม) ที่ทำกันมาจนเป็นประเณีจนทำให้เรามองไม่เป็นสรรพสิ่งรวมทั้งเราว่าเป็นเพียง Being-in-the-world-with-others.
-ความสัมพันธ์ขั้นแรกเริ่มจริงๆระหว่าง Dasein (มนุษย์เรา) กับ entities (วัตถุ) เป็นความสัมพันธ์ทางภาคปฏิบัติ แท้จริงแล้วมันคือกระบวนการตามธรรมชาติ มันยังไม่มีความหมายใดๆ เลยว่า Dasein คือ Subject และ entities คือobject
-การเผชิญหน้า / การเกี่ยวข้องกันระหว่าง Dasein และ entities เป็นการเกี่ยวข้องกันขั้นแรกเริ่มโดยผ่านการปฏิบัติ ไม่ใช่โดยความรู้ว่านั่นคืออะไร? การลงมือปฏิบัติต่อสิ่งนั้นๆ มีก่อน และเป็นหลักธรรมชาติแรกเริ่มที่สุด เป็นความรู้ที่มีมาก่อนความรู้ภาคทฤษฎี กล่าวคือ ความรู้ว่านั่นคืออะไร
-ความรู้ คือการรู้จักใช้ประโยชน์จากวัตถุ (knowing how) เป็นความรู้แท้จริงไม่ถูกปรุงแต่โดยภาษา มีความจริงมีประโยชน์มากกว่าความรู้ภาคทฤษฎี คือรู้ว่านั่นคืออะไร (knowing that).
-ไฮเต็กเกอร์ เห็นว่า นักปรัชญาส่วนมากให้ความสำคัญต่อความรู้ประเภท knowing that คือความรู้ภาคทฤษฎี เขาเน้นความสัมพันธ์ทางภาคปฏิบัติกับสิ่งต่างๆเป็นสำคัญนั่นคือ having-to-do-with-something, producing something ฯลฯ
-Dasein เกี่ยวข้องกับ entities ในฐานะของเครื่องมือเครื่องใช้ การใช้งาน และ ได้ประโยชน์จากสิ่งต่างๆ
-Dasein ไม่ได้คุ้นเคยกับสิ่งต่างๆก่อน แต่ใช้ประโยชน์มัน แล้วก่อให้เกิดความรู้สิ่งต่างๆ
-ความรู้ของเราต่อ entities ไม่ใช่การมองดู แต่เป็นการลงมือทำคือใช้งานมัน
- ความรู้ 2 ประเภท คือ ความรู้จากการสังเกต ความรู้ว่านั่นคืออะไร และความรู้ว่าจะใช้สิ่งนั้นอย่างไร คือ ความรู้ในการใช้งาน อย่างแรก เป็นสิ่งจำเป็นต่อ entities ความรู้อย่างที่สอง คือ รู้ว่าจะใช้งานให้ได้ประโยชน์จากสิ่งนั้นอย่างไร เป็นสิ่งจำเป็นสำหรับมนุษย์
-knowing that จำเป็นต่อ entities ในฐานะเป็นสิ่ง(things)
-knowing how ในฐานะเป็นเครื่องมือเครื่องใช้(equipments)
- entities ในฐานะเครื่องมือเครื่องใช้ (equipment) ขึ้นกับบริบทการใช้งาน
- ไฮเด็กเกอร์ ยืนยันว่า equipment ในขณะที่ things และ knowing that เป็นสิ่งที่เกิดภายหลัง เราได้ความรู้เกี่ยวกับสิ่งจากการใช้เครื่องมือ แต่ไม่อาจได้มาซึ่งความเกี่ยวข้องกับเครื่องมือจากความเห็นเกี่ยวกับสิ่ง
-
[1] phenomenology ปรากฏการณ์วิทยา : การศึกษาเกี่ยวกับปรากฏการณ์ (phenomena)
เฮเกล (Hegel) ใช้คำนี้ หมายถึง ศาสตร์ที่ศึกษาเรื่องจิต โดยพิจารณาการสำแดงตัวของจิตสัมบูรณ์ (absolute mind) ในรูปต่าง ๆ
ในสมัยกลางจนถึงคริสต์ศตวรรษที่ ๑๙ หมายถึง การศึกษาเกี่ยวกับข้อเท็จจริงทางประสบการณ์
ตั้งแต่สมัยฮุลเซิร์ล (Husserl) เป็นต้นมา คำนี้หมายถึง วิธีการทางปรัชญา ซึ่งบรรยายปรากฏการณ์ตามความรู้โดยตรงที่ได้จากปรากฏการณ์นั้น, พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาฯ หน้า ๗๙
[2] Metaphysics อภิปรัชญา: ปรัชญาสาขาที่ว่าด้วยสิ่งเป็นจริง เช่น พระเป็นเจ้า (God) โลก (world) วิญญาณ (Soul) สาระ (substance) เจตจำนงเสรี (free will) พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาฯ หน้า ๖๓
[3] มโนทัศน์ มโนภาพ Concept : ภาพที่เกิดในใจซึ่งเป็นตัวแทนของสิ่งหลายสิ่งที่ต่างกัน แต่มีลักษณะบางอย่างคล้ายกัน เช่น แมว เป็นมโนทัศน์ของสีดำหรือความดำทั่วไป ไม่ว่าจะปรากฏเป็นคุณลักษณะของสิ่งใดในโอกาสไหน, พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาฯ หน้า ๑๙
[4] essence สาระ, สารัตถะ, แก่นสาร : ภาวะอันมีเนื้อแท้ของสิ่งใดสิ่งหนึ่งซึ่งทำให้สิ่งนั้นเป็นตัวของตัวเอง และแตกต่างกับสิ่งอื่น เช่น นักปรัชญาบางคนถือว่าความมีเหตุผลเป็นสารัตถะของมนุษย์ หรือความคมเป็นสารัตถะของมีด, พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาฯ หน้า ๓๔
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น